البته برای تقویت و رشد بخش معدن فناوری‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند به رفع چالش‌ها کمک کند. اما در این بین کشورهای مختلف با استفاده از فناوری‌های کاربردی و با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها توانسته‌اند در این زمینه گام‌های راهبردی و موثری بردارند. از جمله این فناوری‌ها می‌توان به هوش مصنوعی، ماشین‌آلات و ابزارآلات صنعتی، روباتیک، هواپیمای بدون سرنشین، بلاکچین و… اشاره کرد.

بنابراین ما هم اگر می‌خواهیم بخش معدن توسعه پیدا کند، باید بهره‌گیری از دانش شرکت‌های دانش‌بنیان را به اولویت و هدف تبدیل کنیم. به گفته اغلب کارشناسان، استفاده بهینه از دانش‌بنیان‌ها می‌تواند حوزه معدن را به جد متحول کند و در توسعه اقتصادی موثر واقع شود. در این زمینه با استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین فرآوری مواد اولیه و تبدیل آنها به مواد با ارزش افزوده بالا می‌توان اقداماتی موثر انجام داد.

۱۶ فناوری کاربردی
در همین راستا ۱۶ فناوری مطرح و کاربردی در جهان شناسایی و به کار بسته می‌شوند تا این صنعت روندی رو به رشد داشته باشد. فناوری‌هایی از جمله «هوش مصنوعی»، «ماشین‌آلات و ابزارآلات صنعتی»، «روباتیک و اینترنت اشیا»، «پرتونگاری»، «هواپیمای بدون سرنشین»، «واقعیت مجازی و افزوده»، «پردازش ابری»، «لیزر»، «کلان داده»، «بلاکچین»، «پردازش تصویر»، «فناوری‌های شیمیایی»، «پلتفرم آنلاین»، «نانو»، «اسکن‌ سه‌بعدی» و «فناوری‌های زیستی» ابزارهایی هستند که در اختیار فناوران قرار گرفته‌اند.
این فناوری‌ها در حوزه اکتشاف، استخراج و ارائه خدمات و پشتیبانی معادن کارایی دارند و توانسته‌اند نقشی اثرگذار در رونق دادن به صنعت معدن در دنیا داشته باشند. ابزارهای فناورانه اغلب توسط استارت‌آپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر روند توسعه کسب‌وکارهای استارت‌آپی به نحوی است که استارت‌آپ‌ها جانی دوباره به صنایع مختلف بخشیده‌اند و حـل مشکلات صنایع مختلف را برعهده گرفته‌اند. شرکت‌های نوپا در صنایع مختلف مشکلات را شناسایی می‌کنند و با ارائه راهکارهای نوآورانه سعی در حل مشکلات دارند.
صنایع بالغ همچون معدن از ظهور استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و شکل‌گیری مفاهیم آن در صنعت خود، دور نبوده و با گذر زمان شرکت‌های نوپا در حال ایفای نقشی پررنگ در این صنایع هستند. شرکت‌هایی که در «بهبود فرآیندهای اکتشاف با کمک فناوری‌ها در راستای کاهش هزینه و ریسک»، «افزایش بازدهی و ارتقای بهره‌وری در فرآیند استخراج»، «کاهش آلایندگی زیست‌محیطی معادن»، «شبکه‌سازی و توسعه اکوسیستم نوآوری در حوزه معدن»، «تسهیل خرید و فروش مواد معدنی و شفاف‌سازی اطلاعات در زنجیره ارزش» و «بهره‌گیری از روش‌های نوین فرآوری محصولات معدنی با استفاده از فناوری‌های جدید» اثر‌گذار هستند.

دانش‌بنیان‌ها در ایران
چند سالی است که در کشورمان فناوران و نوآوران با صنعت معدن همراهی می‌کنند و زمینه رشد و توسعه این صنعت را ایجاد کرده‌اند. اما برای افزایش و واقعی کردن سهم شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و فناوری‌ها و نوآوری‌ها در صنعت معدن باید گام‌های بلندتر و جدی‌تری برداشته شود. در همین خصوص به تازگی رییس هیات عامل ایمیدرو اعلام کرد: برنامه این سازمان برای تامین اقلام راهبردی وارداتی محصولات معدنی و صنایع معدنی، استفاده از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان است.
وجیه‌ا… جعفری با بیان این مطلب اظهار داشت: ایمیدرو در راستای اجرای ماده یک «قانون جهش تولید دانش‌بنیان» مبنی بر ارائه فهرست اقلام راهبردی وارداتی با ارزبری بالای یک میلیون دلار، توانایی‌های فناورانه داخلی و برآورد ارزش و زنجیره تامین آنها، فهرستی از این نوع اقلام راهبردی را تعیین کرد. وی افزود: این فهرست در دو بخش «اقلام راهبردی ایمیدرو» مشتمل بر سیلیس پرعیار، منگنز، تیتانیوم، لیتیوم، پتاسیم، وانادیوم، کبالت، نیکل، قلع، عناصر نادر خاکی، بور و گرافیت و نیز «عناصر دارای فرصت ویژه» شامل سنگ‌آهن، زغال‌سنگ حرارتی و کک شو، کرومیت، مولیبدن، بیتومین، بوکسیت، سرب و روی و طلا است. رییس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه ده شرکت بزرگ معدنی و صنایع معدنی در برنامه تامین اقلام راهبردی حضور دارند، خاطرنشان کرد: با توجه به اصل ۴۴ و واگذاری شرکت‌های بزرگ بخش معدن و صنایع معدنی، این شرکت‌ها به صورت مستقل، برنامه‌ریزی‌های لازم را برای اقلام راهبردی احصا و اعلام شده، انجام خواهند داد.

راه‌های تامین اقلام راهبردی تا پایان سال ۱۴۰۶
جعفری با اشاره به برنامه‌های اجرایی این سازمان در زمینه تامین اقلام راهبردی تا پایان سال ۱۴۰۶ در قالب فعالیت‌های تحقیق و توسعه و برنامه‌های اجرایی تصریح کرد: بررسی وضعیت معادن و ذخایر و محصولات مرتبط تولیدی، تعیین چالش‌های فنی و عملیاتی برای بهره‌برداری از ذخایر داخلی و عارضه‌یابی طرح‌های مرتبط به این حوزه در گذشته، از جمله این برنامه‌هاست. وی ادامه داد: تعیین راهکارهای پیشنهادی برای ایفای نقش توسعه‌ای ایمیدرو، بررسی برنامه‌های در دست اجرای بخش خصوصی و دولتی و تعیین نیاز صنعتی کشور در سال‌های آتی با هدف پرهیز از فعالیت‌های موازی و استفاده بهینه از منابع، بررسی حوزه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری و فعالیت توسعه‌ای با در نظرگیری مسائل اقتصادی و تجاری، سیاسی و اجتماعی و نیز استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای ایفای نقش در حوزه اجرای طرح‌های فناورانه و تولید نخستین بار از دیگر برنامه‌های پیش‌رو است.

به‌کارگیری فناوری‌های تولید محصولات معدنی
رییس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به فهرست اولویت‌های فناورانه بخش معدن و صنایع معدنی گفت: این اولویت‌ها شامل به‌کارگیری فناوری‌های تولید محصولات معدنی مورد استفاده در صنایع پیشرفته از قبیل تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروهای الکتریکی، باتری‌های قابل شارژ و غیره و نیز به‌کارگیری فناوری‌های مرتبط با «هوشمندسازی معادن و صنایع معدنی» و «بهبود شرایط زیست محیطی، کاهش آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای» است.
وی افزود: استفاده از فناوری‌های نوین برای «ارتقای بهره‌وری فرآیندهای تولید»، «تکمیل زنجیره ارزش فلزات»، «بخش اکتشاف به ویژه به منظور شناسایی ذخایر عمیق و پنهان»، «فرآوری و استحصال مواد معدنی با تاکید بر مواد معدنی، مواد معدنی حیاتی، کم‌عیار، باطله‌ها و منابع ثانویه» و «کاهش مصرف آب و انرژی» و همچنین، توسعه معدنکاری سبز، تولید فولاد سبز، آلومینیوم سبز و غیره و ایجاد و توسعه پایلوت‌های بار اولی استحصال مواد معدنی و توسعه آزمایشگاه‌های مرجع، بخش دیگری از این اولویت‌هاست.

منبع: روزنامه جهان صنعت